Podsumowanie projektu Działania przybliżające obrzędowość rodzinną górali z Istebnej, Jaworzynki i K

Podsumowanie zadania "Działania przybliżające obrzędowość rodzinną górali z Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa"

           Coroczne działania podejmowane przez Towarzystwo Muzeum Regionalnego „Na Grapie” skupiają się na wybranym aspekcie życia górali z Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa. Dzięki dofinansowaniu z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego, od marca do końca listopada 2017 r. członkowie stowarzyszenia podjęli szereg działań, mających  na celu udokumentowanie i przybliżenie mieszkańcom tradycyjnych form świętowania obrzędów rodzinnych, takich jak: Chrzest, Pierwsza Komunia, Konfirmacja, Wesele i Pogrzeb. Tematykę uzupełniono o nowsze formy świętowania rodzinnego- Roczek dziecka, Urodziny i Imieniny.

            By zachęcić dzieci i młodzież do zgłębienia tematu, na początku marca 2017r. ogłoszono konkurs pt. „Jako sie matka za tacika wydowali”. Zadaniem uczestników było przeprowadzenie wywiadu z babcią lub dziadkiem, dopytanie ich, jak kiedyś wyglądały chrzciny, komunia, wesele lub pogrzeb. Na podstawie takiego wywiadu uczestnicy musieli przygotować pracę literacką, którą mogli uzupełnić o pamiątki rodzinne i stare fotografie.

W konkursie wzięło udział 19 osób z Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa. Prace oceniło  jury, a każdy z uczestników otrzymał nagrodę. Do końca czerwca 2017r. w Muzeum Regionalnym „Na Grapie”  dostępna była dla zwiedzających wystawa pokonkursowa pt. „Jako sie matka za tacika wydowali - obrzędowość rodzinna górali z Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa”, na której zaprezentowano pamiątki rodzinne, stare fotografie oraz  konkursowe prace literackie dzieci i młodzieży.

            W okresie wakacyjnym mieszkańcy gminy Istebna i turyści mogli uczestniczyć w bezpłatnych warsztatach plastyki weselnej. W tym czasie odbyły się 4 spotkania, każde z nich trwało około 2 godziny. Tematyka zajęć związana była z przygotowaniami rekwizytów i akcesoriów obrzędu weselnego. Przeprowadzono następujące warsztaty:

- haftu -  każda panna wychodząca za mąż musiała dawniej przygotować nową koszulę dla swojego narzeczonego. Uczestnicy warsztatów poznali technikę wykonania istebniańskiego haftu krzyżykowego, zapoznali się z motywami zdobniczymi i kolorystyką tradycyjnych wyszyć. Warsztaty przeprowadziła Weronika Łacek;

- malowanie tróchły – uczestnicy na małych drewnianych skrzynkach malowali motywy wykorzystywane do zdobienia starych skrzyń wiannych. Finalnie stali się posiadaczami miniaturowej wersji skrzyni wiannej. Warsztaty prowadziła Agnieszka Pawlitko;

- wicie wieńców i wianków - uczestnicy nauczyli się wicia: wieńców z igliwia (zdobiły one wejście domu panny młodej oraz pana młodego) i drobnych wianuszków z bukszpanu (noszone przez Młoduchym i Dróżkym). Warsztaty prowadziła Maria Motyka;

- robienia wóniónczki i wicie bibułkowych kwiatów - wóniónczka to mała gałązka bukszpanu lub tuji zdobiona m.in. kwiatami bibuły. Wóniónczkym przypinano do ubrania weselników. Uczestnicy zajęć przygotowali wóniónczki, a także nauczyli się wicia różnych rodzajów bibułkowych kwiatów. Warsztaty prowadziła Lucyna Bytow.

W warsztatach wzięły udział łącznie 64 osoby

            W dniu 28.10.2017r. w Muzeum „Na Grapie” odbyła się prelekcja naukowa poświęcona tematyce obrzędowości rodzinnej. Do wygłoszenia prelekcji zaproszono specjalistów, cenionych naukowców z terenu gminy Istebna. Efekty swoich badań w powyższej tematyce zaprezentowali:  

- mgr Małgorzata Kiereś, etnograf, wieloletni kierownik Muzeum Beskidzkiego w Wiśle, która opowiedziała o „Podłożu magiczno–wierzeniowym w obrzędowości rodzinnej górali istebniańskich”
- dr Michał Kawulok, historyk sztuki przedstawił temat "Obrzędy rodzinne w sztuce Jana Wałacha"
- mgr Ewa Cudzich, etnolog przygotowała pogadankę "Tradycja jest kobietą – życie codzienne między zwyczajem a obrzędem – z perspektywy beskidzkiej góralki".

           Istotą realizacji zadania "Obrzędowość rodzinna górali z Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa" było dotarcie do najstarszych mieszkańców gminy Istebna, których pamięć sięga czasów, w których kultura ludowa stanowiła główny element codzienności. Naszym celem było m.in. stworzenie wystawy i katalogu o zwyczajach i obrzędach rodzinnych, który w całości oparty będzie na wspomnieniach i opowieściach mieszkańców Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa. Członkowie stowarzyszenie w okresie od maja września prowadzili badania terenowe wśród mieszkańców gminy Istebna, gromadząc także fotografie i pamiątki rodzinne.  W tym miejscu pragniemy podziękować wszystkim, którzy przyczynili się do powstania wystawy i katalogu. Jesteśmy wdzięczni osobom, z którymi prowadziliśmy wywiady za podzielenie się wspomnieniami, za udostępnienie pamiątek rodzinnych oraz zdjęć. Dziękujemy także tym, którzy pomagali nam w dotarciu do informatorów i przy kolejnych etapach powstawania katalogu.

Otwarcie wystawy i prezentacja katalogu odbyła się w dniu konkursu solistów i grup śpiewaczych. Ekspozycja mieści się w dwóch salach wystawowych i będzie dostępna dla zwiedzających jeszcze do 23 grudnia 2017r.

            Jednym z celów zadania było także przybliżenie tradycyjnych pieśni obrzędowych, a osiągnięto go poprzez organizację konkurs solistów i grup śpiewaczych. Uczestnicy konkursu mieli za zadanie wykonać jedną z pieśni weselnych, pogrzebowych lub związanych z innymi obrzędami rodzinnymi. Do przeglądu mogli zgłosić się wszyscy mieszkańcy gminy Istebna, nie tylko profesjonaliści. Dziękujemy kierownikom zespołów regionalnych, kapel oraz osobom pracującym z dziećmi i młodzieżą za współpracę i wytypowanie reprezentantów. Jury konkursowe stwierdziło wysoki poziom uczestników i miało niełatwe zadanie, by wyłonić zwycięzców.  Przegląd cieszył się dużym zainteresowaniem, wzięły w nim udział 63 osoby. Zwycięzcy otrzymali nagrody pieniężne, zaś każdy uczestnik drobny upominek i dyplom.

Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Regionalnego „Na Grapie”

Projekt pt.: „Działania przybliżające obrzędowość rodzinną górali Beskidu śląskiego”, zrealizowano dzięki dofinansowaniu z Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego z programu: Kultura ludowa i tradycyjna