Wojewódzka inauguracja Europejskich Dni Dziedzictwa Kulturowego

            W słoneczną sobotę, 12 września 2015r.  o godzinie 14.00 w Muzeum Regionalnym "Na Grapie" w Jaworzynce rozpoczęły się tegoroczne obchody Europejskich Dni Dziedzictwa Kulturowego w województwie śląskim. Głównym celem wydarzenia jest promowanie regionalnego dziedzictwa kulturowego oraz przypominanie o wspólnych korzeniach kultury europejskiej. Jak deklarowali organizatorzy, wybór Jaworzynki na dobry początek cyklu imprez nie był przypadkowy. W Beskidzkiej Trójwsi po dziś dzień kultywuje się i chroni góralskie tradycje.

            Organizacji przedsięwzięcia podjęli się członkowie Stowarzyszenia Miłośników Muzeum Regionalnego na Grapie. Tematem przewodnim świętowania były tradycje weselne górali beskidzkich. Dlatego każdy, kto przybył „na Grapym” został odznaczony tradycyjną „woniónczkóm”. Na wstępie wysłuchano krótkiej prelekcji pani Małgorzaty Kiereś do wystawy „Downe wieszieli w Beskidzie Śląskim”, która zagościła w Muzeum „Na Grapie” w ramach projektu realizowanego przez Muzeum Beskidzkie w Wiśle. Na jej prośbę, obchody rozpoczęto wspólnym odśpiewaniem pieśni „Ojcowski dom”. Następnie odbyła się inscenizacja  snymbów , wykonana przez grupę Zagrapianie z ogromnym poczuciem humoru. W końcu „na dogworze moc zoleży” więc przekomarzania się swatów zachwalających zalety młodych, wzbudziły szczere salwy śmiechu. „Zgrapianie” odśpiewali też wiele tradycyjnych pieśni z dawnego repertuaru. Po ich występie, inscenizację wiślańskich snymbów zaprezentowali uczniowie z Wisły-Malinki.

Nie mogło zabraknąć tradycyjnego rzemiosła. Jan Juroszek i Józef Rucki z Jaworzynki dali pokaz „ścipanio szyndziołów”. Za ich przykładem, tej sztuki próbowali nawet kilkuletni chłopcy, którzy całkiem nieźle poradzili sobie z wyzwaniem. Z kolei Jan Zogata z Jaworzynki pokazywał inną „procnóm robotym” – wyplatanie koszyków z korzenia świerkowego.

W przerwach między podziwianiem folkloru, rzemiosła i kunsztu  górali, można było też zapoznać się z przysmakami kuchni regionalnej. Na licznie zgromadzonych uczestników czekał tradycyjny poczęstunek- kołocze w czterech smakach, maćki w kapuśnicy, chleb ze smalcem i herbata z zielin.

Wyczekiwanym punktem programu był Przegląd Gwarowy, który  odbył się „Na Grapie” już po raz drugi. Gawędziarzy i deklamatorów oceniało czteroosobowe Jury w składzie: Elżbieta Legierska- Niewiadomska Dyrektor GOK-u w Istebnej, Agnieszka Macoszek z Muzeum Beskidzkiego w Wiśle, Weronika Łacek i Barbara Juroszek. Przegląd prowadziła Katarzyna Rucka- Ryś. Zwycięzcą konkursu w kategorii dorosłych został Jaworzynczanin Tadeusz Juroszek „z Pnioćków” , okrzyknięty „gawędziarskim łobjawienim roku”. Choć wcześniej nie występował przed tak liczną publicznością i jak sam stwierdził, przybył na konkurs „nabrać nauk” w tej dziedzinie, okazało się , że dar „łopowiadanio” ma we krwi. Drugie miejsce przypadło pani Małgorzacie Małyjurek z Jaworzynki. Przyznano też równorzędne trzy trzecie miejsca: Teresie Przybyła, Danucie Urbaczka i Kazimierzowi Juroszek. Wszystkim należą się ogromne gratulacje. Takich świetnie opowiedzianych wiców, historii i można by słuchać godzinami!

Do Konkursu zgłosiły się także dzieci udowadniając, że gwara jeszcze w wielu domach jest żywa i używana przez najmłodszych. W tej kategorii triumfował Jakub Kobielusz, który wywołał salwy śmiechu deklamując wiersz Bolesława Michałka pod tytułem „Wywiadówka”. Druga była Julia Łabaj, którą wyróżniała znakomita, naturalna gwara. Trzecie miejsce przyznano ex aequo Kacprowi Legierskiemu z Jaworzynki i grupie uczniów Szkoły Podstawowej nr 1 w Jaworzynce. Paweł Rucki, Aleksandra Juroszek, Kasia Legierska i Ania Urbaczka przygotowani przez panią Marię Łacek przedstawili starodowny obrzęd „Morzany”. Świetnie zaprezentowały się również pozostałe uczestniczki: Marta Polok, Magda Gazurek i Wiktoria Kukuczka. Nagrodami w konkursie były elementy stroju góralskiego.

            Na wydarzenie licznie przybyli Ślązacy a wśród nich m. in. przedstawiciele Koła Kochających Kurne Chaty z panią Grażyną Niewiadomską na czele, etnografowie z Muzeum Śląskiego w Katowicach i przedstawiciele Narodowego Instytutu Dziedzictwa- oddział śląski. Wydarzenie zaszczycili również przedstawicie lokalnych władz samorządowych: Przewodniczący Rady Gminy Artur Szmek , Zastępca Przewodniczącego Stanisław Legierski i Sekretarz Gminy Teresa Łaszewska. Część działań została dofinansowana przez Urząd Gminy Istebna i Starostwo Powiatowe w Cieszynie.

            Dzięki świetnej organizacji, pogodzie i urokowi miejsca, popołudnie „Na Grapie” należało do wyjątkowo udanych. Niejako na przekór hasłu przewodniemu imprezy „Utracone dziedzictwo” , Jaworzynka pokazała że jeśli chodzi o tradycyjne rzemiosło, gwarę, kuchnię regionalną  i architekturę, w gróniach  ...nie wszystko jest jeszcze stracone!

Oprac. BJ